اپرا هاوس سیدنی(در انگلیسی: Sydney OperaHouse) به معنای "خانه اپرای سیدنی" یکی ازمتمایزترین بناهای قرن بیستم از لحاظ هنر معماری بشمار میرود که در شهر ساحلی سیدنی و در ایالت نیو سات ولز کشور استرالیا قرار دارد. خانه اپرای شهر سیدنی در حال حاضر یکی از مهمترین اماکن توریستی در کشور استرالیا به شمار میرود.
از لحاظ هنری، خانه اپرای سیدنی، یکی از مشهورترین اماکن دنیابرای اجرای هنرهای نمایشی است. البته فقط تعداد اندکی از بازدیدکنندگان با هدف دیدن نمایش به آنجا میروند، زیرا محیط اطراف آن فضایی سرشار از آرامش به ارمغان میآورد.

اين ساختمان نه تنها بندر استراليا را مزين كرده، بلكه به كل خط آسمان شهرسيدني زيبايي بخشيده است. ايده ”آتزون“اين بود كه ساختماني بسازد كه آينه تمام نماي بادبان هاي كشتي ها، امواج اقيانوس ونماد واضحي از صدف هاي دريايي باشد. از آنجا كه طرح اوليه از نظر جنبه هاي سازه ايآن قابل اجرا نبود، در سال1959 هنگامي كه مرحله اول ساخت آغاز مي شد، شكل صدفي بامها تغيير يافت. مرحله دوم اجرا در سال1962 با طرح جديد مهندسي سقف هاي صدفي شكل شروع و تا1967 ادامه يافت .
”آتزون“ پساز بروز پا ره اي اختلاف نظرها با دولت جديد ”ساوث ويلز“South Wales ) ) درسال1966از ادامه كار استعفا داد. مرحله پاياني كار با استفاده از مصالحي كه براي صرفه جويي اقتصادي با مصالح مورد نظر ”آتزون“ متفاوت بود، تكميل شد.
اپراي سيدني پس از14 سال عمليات اجرايي، در اكتبر1973،به وسيله ملكه اليزابت دوم با افتخار افتتاح شد و در اكتبر1999 بيست و پنجمين سالروز اين اپرا جشن گرفته شد. از بين چهار تالار اين ساختمان، بزرگ ترين آن ها به سالن كنسرت اختصاص داده شده است كه گنجايش2679 صندلي را دارد .
ساختمان اپراي سيدني به دليل آكوستيك قوي آن، كه امواجصوتي را در كمتر از2 ثانيه مستهلك مي كند، شهرت دارد . سه تالار ديگر اين ساختمانبه ترتيب به اجراي اپرا، نمايش تئاتر درام و اجراي كارهاي نمايشي اختصاص دارند .درمارس1999نيز پنجمين سالن براي اجراي موسيقي، نمايش هاي كوچك و رقص افتتاح شد .

اجرای ساختمان به صورت غلافی شکل در سال 1889 به اوج اعتلای خود رسيد . مقارن همين زمان آسمان خراش ها در شيکاگو ساخته شدند که بازبرای محاسبه آن ها از همين روش محاسبات خطی استفاده شد که تا به امروز رو به پيشرفت و کمال است . حتی محاسبه تيرهای بتنی « از پيش فشرده » تا حدی از شيوه محاسبات خطی قرن نوزدهم متأثر است .
در قرن حاضر روش های تازه ای در محاسبات ساختمانی بوجودآمده که تا محاسبات خطی متفاوت است . در روش محاسبات خطی چنان که اشاره شد اصل براين است که نيرو های ساختمان را در محل تيرها و ستون ها متمرکز کرد . اما با روش جديد کوشش می شود ساختمان از تير و ستون استقلال يابد و هر عضو متحمل بار خود وباری که بر آن وارد می آيد گردد . و بدين ترتيب می توان ساختمان را به فرم ها ی مختلف به اصطلاح ريخت . البته چنين کاری خالی از اشکال نيست و نمی توان نيرو ها رابه دقت در همه قسمت های ساختمان محاسبه کرد و بايد به مدد آزمايشات و يا ساختن ماکت پخش نيرو را در تمام قسمت ها مشاهده کرد . از اين رو فن ساختمان به ماورای عرصه محاسبات می رود و به دنيای احساس راه می يابد و چون «ريختن» جای« ساختن » را می گيرد , معماری به مجسمه سازی تقرب می جويد .

پيدا است که آهن نمی توانست جوابگوی چنين نحوه ساختمانی باشد و به ماده ای ا حتياج بود که انعطاف پذيری بيشتری داشته باشد . درحدود سال 1900 خواص ساختمانی بتن مسلح به اندازه کافی بر مهندسان معلوم بود که بتوان آن رابه نحوه جديد بکار برد . ساختمان های غلافی که « فری سينه » و « مايار» در حدود سال 1930 ساختند شاهدی بر اين گفته است . مايار از جمله نخستين کسانی بود که امکانات محاسبات تازه ساختمانی را شناخت ؛ و در پل های وی که زيبايی آن هاهر چشم آشنا به هنر معاصر را به خود می خواند نيروها در صفحات نازک بتن مسلح انتشار می يابند و از اين رو به پايه های گران پيکر احتياج نيست . « مايار » وقتی خاطر نشان کرده است که منشاء الهام وی در طرح ساختمان های غلافی ديگ بخار بوده است– در واقع در ساختمان های غلافی نيز مانند ديگ بخار تمام نيروها در سراسر غلاف منتشر می شود – در حال حاضر از نحوه ساختمانی غلافی در بسياری از شعبات صنعت استفاده می شود . « ای. وای . گالانتای » فهرستی تقريبی از صنايعی که به استفاده از اين نحوه ساختمان یرو می آورند بدست میدهد.

امروز در ساختن اتومبيل و واگن های راه آهن به جایآ ن که شاسی و بدنه جدا از يکديگر ساخته شوند و بعد بدنه بر شاسی به اصطلاح سوارشود می توان شاسی و بدنه را يک پارچه و غلافی ساخت – اتومبيل و يا واگن در اين صورت واجد « جدار فشرده » خواهد بود - . در ساختن هواپيما و کشتی نيز « جدار های فشرده » عظيم جای شاسی و بدنه را می گيرد . دايره ا ستفاده از ساختمان های غلافی به اين جا محدود نمی شود ؛ ساختن سد ها به اين روش که ابتدا در فرانسه معمول شد روز به روز پيشرفت بيشتر می کند و ساختن دهانه های عظيم و شمعی های گران پيکر را که برای احداث سد به شيوه معمولی لازم است غير لازم می سازد . حتی اين نحوه ساختمانی در ساختن مبل و صندلی معمول گشته است , صندلی هایتک پايه ای که « ارو سارنن » ( معمار آمريکايی که متأسفانه بجوانی در گذشت ) ساختمثال بارز شيوه ساختمانی غلافی در طرح ميز و صندلی هستند.

اپراهاوس شامل پنج سالن تئاتر، پنج سالن تمرین نمایش، دو سالن اصلی، چهار رستوران، شش بار و تعداد زیادی فروشگاه است. گفتنی است که پوسته حلزون ی شکل اپراهاوس شامل یک میلیون و ۵۶هزار تکه سنگگرانیت سوئدی میشود.
اپرای سیدنی پس از 14 سال عملیات اجرایی ساخته شد ؛ ساختمان اپرای سیدنی به دلیل آکوستیک قوی آن ؛ که امواج صوتی را در کمتر از 2 ثانیه مستهلک می کند ؛ شهرت دارد .
تحلیل فضایی ساختمان اپرای سیدنی
در حقیقت ما قبل از وارد شدن به یک ساختمان باید مسیری را طی کنیم تا به ورودی آن برسیم و این اولین مرحله در سیستم سیر کو لاسیون است .
تعریف مسیر مارپیچ :
مسیر حلقه ای راه رسیدن را طولانی تر می کند و به دلیل حرکت پیرامون محیط یک ساختمان فرم سه بعدی آن تآکید ویژه ای دارد وقتی به سوی بناحرکت می کنیم ورودی آن ممکن است بارها دیده شود و یا تا انتهای مسیر از دید ماپنهان بماند . در اپرای سیدنی مسیر رسیدن به بنا مارپیچ می باشد و همین طور از جلو .
تعریف مسیر از جلو:
مسیر دسترسی به بنا از جلو : جهت ورودی ساختمان را در امتداد مسیری محوری و مستقیم نشان می دهد و مقصد نهایی دید در مسیر رسیدن به بنا کاملا مشخص است چهره کاملی از ساختمان و یا نمای دقیقی از ورودی آن .
در ساختمان اپرای سیدنی مسیر تردد از گونه ( مار پیچ)شکل می باشد .
ورود ی ساختمان اپرای سیدنی از نوع پیش آمده بود یعنی سطح بیرونی یا سقف بنا به صورت بالکنی ورودی بنا را احاطه کرده است و دیواری شیشه ای جدا کننده ی فضای بیرونی وداخلی ساختمان می باشد . ورودی ساختمان بالاتر از سطح؛ صفر صفر زمین قرار گرفته ودر کل خود ساختمان با ارتفاع نسبت و سطح صفر صفر بنا شده و همین امر باعث قرارگرفتن یک سری پله در جلدی هر یک از ورودی ها شده است .

در عکس بالا ساختمان اپرا را می بینید که سایه ی برجهای اطراف به طور اتفاقی بر روی آن افتاده و زیبایی آن را صد چندان نموده است.(بحث سایه اندازی ها )
همانطور که قبلا گفته شده مسیر اصلی دسترسی به این بنا مسیری مارپیچ گونه می باشد این مسیر در کنار دریا انتخاب شده تا بازدید کنندگان از این بنا دید کاملی از طرح بنا که عمدتاً برونگرا بوده واز معماری این ناحیه تبعیت داردداشته باشندوهمین طور از مناظر دریایی که ایده ی اصلی این ساختمان نیز برگرفته از آن می باشددیدن کنند و این کار در نگاهی کلی ابتکاری جالب می باشد که مسیر رسیدن به بنا رانیز مسیری مفرح و بازدید کننده را با کلیت اجتماعی – فرهنگی و معماری بندرسیدنیآشنا کرده و ساختمان را درمعرض نمایش بازدیدکننده قرار می دهد (یعنی با یک تیر دو نشان زدن .)

تصویر بالا خط آسمان زیبای اپرای سیدنی را به نمایش گذاشته است.
تعریف ریتم و تکرار در اپرای سیدنی :
هر حرکتی که از الگویی تکرار شونده از عناصر یا نقوش به صورت منظم یا نامنظم تکرار شده باشد ؛ ریتم گفته می شود . این ریتم می تواند ناشی از دید ما باشدکه به دنبال عناصر تکراری ترکیب می رود ویا ناشی از جسم ما که به دنبال عبور کردن از یک توالی فضایی است . ضمنأ ریتم شامل نظریه ی بنیادی تکرار هم می باشد که درمعماری برای سازماندهی فرم ها و فضاها مورد استفاده قرار می گیرد . تقریبأ همه انواع ساختمان ها از عناصری که به طور طبیعی تکرار شوند هستند , ساخته می شوند . نظیرتکرار تیرها و ستون ها – دهانه های سازه ای تکراری و...

تصویر بالا از نمای جانبی بنا می باشد که به خو بی بحث ریتم و تکرار را به نمایش گذاشته است .

ناصر موجود در یک ترکیب نا منظم ؛ بر طبق مواردزیر گروه بندی می شوند .
نزدیکی یا مجاورت آن ها نسبت به هم
ویژگی های بصری مشترکی که آنها با هم دارند .
اصل تکرار برای سازمان دهی عناصر تکراری در یک ترکیب ازهر دو مفهوم بصری که دربالا گفته شد استفاده می کند .در ساختمان اپرای سیدنی ازاین ویژگی معماری استفاده شده است و تکرار یکی از ویژگی های بارز این بنا می باشدکه {همانند موج های دریایی توالی دارد.} در ساختمان اپرای سیدنی از توالی غلاف ها برای به وجود آوردن فضاها استفاده شده است .
تصویر زیر نوع متریال استفاده شده را برای پوشش بنا نشان می دهد .


تصویر بالا سالن برگزاری کنسرت ها را به نمایش گذاشته است این سالن از لحاظ آکوستیکی منحصر به فرد بوده و کاملا مهندسی شده طراحی شده است ..


کانسپت طرح اپرا:
ایده این بنا چند قطاع ازیک کره است, در واقع هر کدام از پوسته های این بنا بخشی از یکی کره است.
خواص کره: جهت نداشتن, آرامش دادن, بسته نبودن,... در حالی که در این بنا سعی شده این خواص القا نشود.


پلانها



.
.





آتزون طرح اپرای سیدنی رادر 38 سالگی زمانی که یک معمار جوان بود ارائه داد.
ساختمان اپرای سیدنی دردماغه بنلانگ در بندر سیدنی واقع شده و شکل ظاهری آن تداعی کننده یک کشتی بابادبانهایی برافراشته و امواج نیلگون دریا و صدف ها است.
این بنا در سال 1973 توسط ملکه الیزابت دوم افتتاح گردید.
بعداز جنگ جهانی دوم طرح ایجاد یک مرکز هنری در محل کنونی به مسابقه گذاشته شد.
از مجموع 234 طرح شرکت کننده از 9 کشور دنیا تنها شرکت کننده از کشوردانمارک که سابقه هیچ گونه پروژه بزرگ هم نداشت برنده شد.
در ابتدا مدت 5 سال وهزینه 2 میلیون دلار برای ساخت بنا تخمین زده شد اما در نهایت بعد از 14 سال و بامبلغی بالغ بر 102 میلیون دلار به اتمام رسید.
سالانه حدود 2 میلیون بازدید کننده دارد همچنین 1500 اجرا در سال دارد.
جنبه های اقتصادی وخلاقیت و انقلابی بودن طرح موجب پیروز شدن طرح شدند.
ساختمان اپرای سیدنی به دلیل آکوستیک قوی آن شهرت دارد و امواج صوتی را در کمتر از 2 ثانیه مستهلک می کند.
معماری این منطقه برونگرا است و اپرای سیدنی هم از آن تبعیت کرده است . این بنا در 28 جون 2007 به عنوان میراث فرهنگی یونسکو انتخاب شده است.
این بنا نزدیک منطقه تجارت سیدنی است و در همسایگی باغ های گیاهان سلطنتی واقع شده است.
طرح این ساختمان ا کسپرسیونیست مدرن است . طراحی بنا در اواخر دهه 40 آغاز شده است.

پروژه طی 3 مرحله ساخته شده است :


پوشش سقف های کروی شکل بنا از کاشی های گرانیتی ساخت کشور سوئد است که شامل دو رنگ سفید براق و کرم مات در حدود یک میلیون پنجاه و شش هزار است .

-
مرحله اول 1952- 1963 که شامل ساخت بالکن است.
2- مرحله دوم 1963 - 1967 ساخت پوسته های خارجی.
3- مرحله سوم 1967- 1973 طراحی داخلی.
این بنا از لحاظ هندسی طرحی غیر متعارف بوده است.
ساختمان اپرای سیدنی به عنوان یک اثر متفاوت در قرن 20 شناخته میشود که امروزه یکی از جاذبه های گردشگری مهم استرالیا و نماد شهر سیدنی محسوب می شود.
فضاهای داخلی بنا نیز بتنی اجرا شده که توسط چوب های تخته چند لایه که از مصالح بومی میباشد جهت زیبایی و آکوستیک شدن پوشیده شده است .
ساختمان 161هزار تن وزن دارد. پی بنا شامل 588 ستون بتونی لوله ایشکل است که در عمق 25 متری در زیر دریا فرو رفته است . بالکن روی این پی ها قرارگرفته است .
10 پوسته صدفی شکل همروی این بالکن واقع شده است . هر کدام از این پوسته های صدفی شکل بر روی 32 ستون بتنی به مساحت 2.5 متر مربع قرار دارد.
یکی از ویژگی های این بنا استفاده از مصالح بومی است.
ماده اصلی ساخت بنا بتن است . از چوب همان منطقه برای آکوستیک کردن بنا استفاده شده است . ساختمان دارای دیوار های شیشه ای است و حدود 6235 متر مربع شیشه در آن بکار رفته است.
دیوار های کنسرت هال وسایر سالن های اپرا توسط تخته چند لایی پوشانده شده است . پله ها و کف هم توسط چوبسخت تیره پوشانده شده است .
سقف سالن تئاتر و سینمارا به جهت تمرکز بیننده ها بر روی سن و پرده مشکی رنگ آمیزی کردند.
ایده این بنا چند قطاع( قوس ) از یک کره است .
خواص کره : جهت نداشتن, بسته بودن , آرامش دادن ....
که سعی شده در اپرای سیدنی این خواص تداعی نشوند.
این سازه نه تنها درطراحی خارجی بلکه در طراحی داخلی نیز دارای جلوه های زیبایی از هنر معماری میباشد. شکل ممتاز و منحصر به فرد طاق این بنا حیرت هر بیننده ای را بر می انگیزد.
هر کدام از پوسته هابخشی از یک کره به شعاع 75.2 متر است که ساختار سقف را تشکیل میدهد.
تحلیل فضایی ساختمان اپرای سیدنی :
قبل از وارد شدن به یک ساختمان باید مسیری را طی کرد تا به ورودی آن برسیم و این اولین مرحله در سیستم سیرکلاسیون است .
ورودی اپرای سیدنی بهشکل مارپیچ است این مسیر مارپیچ بنا از سمت دریا در نظر گرفته شده است که ابتکارجالبی بوده که مسیر رسیدن به بنا را نیز مسیری مفرح و بازدید کننده را با کلیت اجتماعی و فرهنگی و معماری بندر سیدنی آشنا کرده و ساختمان را در معرض نمایش میگذارد.
ورودی ساختمان اپرای سیدنی از نوع پیش آمده است یعنی سطح بیرونی یا سقف بنا به صورت بالکنی ورودی بنارا احاطه کرده است و دیواری شیشه ای جدا کننده فضای بیرونی و داخلی ساختمان است .ساختمان مساحت 1.8 هکتار را اشغال کرده است و مساحت کل زیربنا 4.5 هکتار می باشد.
ابعاد بنا : 183 مترطول در طویل ترین قسمت و 120 متر عرض در عریض ترین قسمت .
ورودی ساختمان در سطح یبالا تر از سطح 0-0 بنا شده و همین امر باعث شده یک سری پله در جلوی هر یک ازورودی قرار گیرد.
ریتم و تکرار در اپرای سیدنی :
هر حرکتی که از الگویی تکرار شونده از عناصر و نقوش به صورت منظم یا نا منظم تکرار شده باشد ریتم گفته میشود . این ریتم می تواند ناشی از دید ما باشد و یا ناشی از جسم ما که به دنبال عبور کردن از یک توالی فضایی است .
در ساختمان اپرای سیدنی از تکرار و ریتم استفاده شده است . این ساختمان همانند موج های دریا توالی دارد.در اپرای سیدنی از توالی سقف های غلافی شکل برای به وجود آوردن فضا استفاده شده است. 10 طاق غلافی بدون استفاده از چوب بست ساخته شده اند و دیوار های شیشه ای مقعریقسمت های باز غلافی ها را مسدود کرده است .
قبل از ساخت اپرامحل مناسبی در سیدنی برای اجرا ها وجود نداشت .
این بنا شامل فروشگاه که د ارای 1000 مغازه است , 5 سالن اصلی نمایش , 1 سالن پذیرش اصلی , 5 استدیو تمرین ,4 رستوران , 6 بار , 1 کتابخانه , 1 سالن برای استراحت هنرمندان به نام اتاق سبز ,60 اتاق برای تعویض لباس , دفاتر مدیریتی , تاسیسات و ....
سقف این بنا شامل یک سری سهمی است که توسط نوار های بتنی حمایت می شوند برای بتن ریزی سقف از قالب ا ستفاده شده است که به دلیل شکل هندسی خاص سقف ها باید قالب ها را می ساختند و چون سقف ها در ابعاد مختلف بودند ساخت قالب ها بسیار هزینه بر بود .
در مدت ساخت بالکن 12 بارطرح پوسته ها عوض شد تا شرکت سازنده توانست اقتصادی ترین و اجرایی ترین روش راپیدا کند. شرکت سازنده 2400 دنده بتنی را ساخت و 4000 قالب سقف ساخت که هرکدام از این قسمت های پیش ساخته سقف توسط 350 کیلومتر کابل استیل در جای خودنگداری می شود . سقف این بنا از سنگین ترین سقف هایاجرا شده در دنیا تا به حال است که 27230 تن وزن دارد و توسط 1056056 عدد سرامیک ساخت کشور سوئد در 2 رنگ سفید براق و کرم مات پوشیده شده است .
بیشترین ارتفاع بنا که روی کنسرت هال است 67 متر از روی دریا می باشد.
محوطه داخلی شامل 2تالار اصلی در کنار هم و به موازات هم می باشند , این دو تالار به مرور شیب نامحسوسی پیدا می کنند و تماسا گران را از سمت شمال به جنوب به طرف آمفی تئاتر هاهدایت می کند .
سالن غربی : کنسرت هال
سالن شرقی : تئاتر
جهت آمفی تئاتراصلی به سمت جنوب است و دارای چند صحنه نمایش جداگانه می باشد .
جایگاه عبور تماشا چی ها بسیار وسیع و دارای پلکان است و گاهی عرض این گذرگاه ها به 100 متر هم می رسد وهر شخص را به سمت سکوی مورد نظر هدایت می کند .
صلی ترین سالن اپراکنسرت هال است که 2670 صندلی دارد و بزرگ ترین ارگ مکانیکی دنیا که دارای 1200لوله است در این بنا واقع شده است . ساخت ارگ 10 سال و تنظیم آن 2 سال به طولانجامیده است .ارتفاعزیاد سقف کنسرت هال باعث فقدان بازتاب زود هنگام صدا بر روی صحنه می شود که جهترفع این مشکل 18 حلقه پلی کربنات را به سقف آویزان کردند که به بازتاب صدا کمک میکند.
مقیاس سقف ها طوریطراحی شده است که نیاز به ارتفاع را در داخل تامین کرده است .
سالن تئاتر 1507 صندلیدارد , سالن تئاتر کوچکتری هم وجود دارد که 544 صندلی دارد .
یک پوسته جدا ازساختمان اصلی در شرق قرار دارد که شامل رستوران است .
بالکن توسط فضا هایعمومی احاطه شده است .
محل های کوچکتری هموجود دارد به نام " دراما تئاتر " و " استودیو " اتاق نمایش" که بعد ها به این کاربری تبدیل شدند و این فضا ها زیر کنسرت هال قرار گرفتهاست.
یا اتاق نمایش دارای 398 صندلی می باشد .Play house
استدیو فضای انعطافپذیری است و حدود 400 نفر گنجایش دارد و بر حسب نیاز می توان از این فضا استفادهکرد.
اتاقی هم به ناماتاق آتزون است که محل اجرای کوچک چند منظوره است و 210 نفر ظرفیت دارد.
پلکان ورودی بنا همفضای انعطاف پذیری است که از این فضا می توان برای اجرای وقایع اجتماعی و فضای بازبزرگ استفاده کرد .
سرسرای بزرگ شمالی وسالن پذیرش دید مناسبی به اقیانوس دارند که برای مراسم عروسی و یادبود و...استفاده می شود .
تمام سن ها قابل چرخشهستند .
یک سینما کاملا مجهزنیز وجود دارد که با چوب پوشیده شده است .
در این بنا از 645 کیلومتر سیم استفاده شده است . مصرف برق آن معادل تامین برق شهری 25 هزار نفری است کهتوسط 120 بخش توزیع تامین می شود .
26 دستگاه تهویه مطبوعدارد که بیش از 28500 متر مکعب هوا را با سرعت 19.5 کیلومتر در ساعت در داخل کانالها می دمد .






























